Παρεγκεφαλίδα

Τι είναι η παρεγκεφαλίδα; 

Πρόκειται για ένα τμήμα της δομής του εγκεφάλου, που βρίσκεται στο πίσω μέρος του. Αποτελεί το 10% του, και περιλαμβάνει το 50% του συνόλου των νευρώνων του. Είναι το τρίτο μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφάλου, μετά τα 2 ημισφαίρια. Απαρτίζεται από τρεις λειτουργικές μοίρες:

• την αιθουσοπαρεγκεφαλιδική: ρυθμίζει την ισορροπία και τις οφθαλμικές κινήσεις.
• την νωτιαιοπαρεγκεφαλιδική: ρυθμίζει τις τρέχουσες κινήσεις.
• και την εγκεφαλοπαρεγκεφαλιδική: δέχεται εισόδους από τον εγκεφαλικό φλοιό μέσω των γεφυρικών πυρήνων.

 Επίσης, διαθέτει 4 λοβούς: τον μετωπιαίο, τον βρεγματικό, τον κροταφικό και τον ινιακό. Στόχος του είναι η λήψη ερεθισμάτων και η μετάφρασή τους σε συντονισμένες λεπτές κινήσεις, όπως η κίνηση των δακτύλων, μέσω νευρικών οδών. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει ότι επηρεάζει πνευματικές διεργασίες όπως: αντίληψη, μάθηση, συγκέντρωση, γλώσσα, ομιλία, μνήμη, διάθεση.

Ποιες οι βασικές λειτουργίες της;

Η παρεγκεφαλίδα είναι υπεύθυνη για πολλές διεργασίες, πέρα από  όσες αναφέραμε. Οι σημαντικότερες είναι οι εξής:

• Συντονισμός κινήσεων: Η παρεγκεφαλίδα μεριμνά για την συντονισμένη συνεργασία των μυών προκειμένου να εκτελεστούν οι κινήσεις.
• Κινητική εκμάθηση: Βοηθάει να μάθει ο άνθρωπος ορισμένες κινήσεις και διαδικασίες μέσω της επανάληψης και της εξάσκησης όπως η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου ή η οδήγηση.
• Όραση: Συντονίζει τις κινήσεις των ματιών ώστε να υπάρχει ένα ομοιόμορφο και ρυθμικό αποτέλεσμα.
• Ισορροπία: Η παρεγκεφαλίδα βοηθά πολύ την κίνηση/στάση του σώματος όπως και την ισορροπία του. Ως μέσο λειτουργούν ειδικοί αισθητήρες που την εξασφαλίζουν. 
• Πνευματικές διεργασίες: Διεργασίες που προαναφέραμε όπως ομιλία, συγκέντρωση, μάθηση κλπ.

Συνεπώς, ο ρόλος της παρεγκεφαλίδας είναι σπουδαίος, καθώς επιτελεί αμέτρητες λειτουργίες, και αποτελεί μέρος του εγκεφάλου, που ανήκει στο κεντρικό νευρικό σύστημα. 

Ποια η κυτταρική σύσταση της παρεγκεφαλίδας;

Η παρεγκεφαλίδα κυτταρολογικά αποτελείται από 3 στοιβάδες: μοριώδης στιβάδα, κοκκιώδης στιβάδα, στιβάδα κυττάρων Purkinje. Επίσης, αποτελείται από 5 τύπους κυττάρων: κύτταρα Purkinje, αστεροειδή, καλαθοειδή, Golgi, και διεγερτικά κοκκιοκύτταρα.

Παρεγκεφαλίδα και διαταραχές

Όταν η παρεγκεφαλίδα για κάποιο λόγο παύει να λειτουργεί σωστά, τότε ξεκινά μια σειρά προβλημάτων και δυσλειτουργιών. Διαταραχές που μπορεί να υποστεί η παρεγκεφαλίδα είναι οι τοξίνες, ο καρκίνος, αιμορραγίες, γενετικές ανωμαλίες, και το κυριότερο η αταξία. 

Τι είναι η αταξία στην παρεγκεφαλίδα;

Η αταξία είναι μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία επηρεάζονται μύες και νευρώνες και παύει να υπάρχει συντονισμός. Είναι μια πάθηση που μπορεί να εμφανιστεί απρόσμενα, ή σταδιακά και να επηρεάσει το περπάτημα, την ομιλία, την κατάποση, κλπ. Αιτίες της αταξίας μπορεί να είναι: παθήσεις του νωτιαίου μυελού και των περιφερικών νεύρων της παρεγκεφαλίδας, τραυματισμοί και κληρονομικότητα. Επιπλέον, μπορεί να οφείλεται σε παράλυση εγκεφάλου, σκλήρυνση κατά πλάκας, ισχαιμικό ή εγκεφαλικό επεισόδιο, παρανεοπλασματικά σύνδρομα, κλπ.

Γενικά υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την παρεγκεφαλίδα και κατ’ επέκταση τον εγκέφαλο, αφού αποτελεί τμήμα του. Τέτοιου είδους παθήσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, καθώς αφορά στο κεντρικό νευρικό σύστημα του ανθρώπου. Συνεπώς, μπορεί να επηρεαστεί οποιαδήποτε σημαντική νευρική λειτουργία και πολλές φορές μπορεί να είναι αδιόρθωτη προκαλώντας μόνιμη βλάβη.

Τι συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει η αταξία; 

Η αταξία μπορεί να προκαλέσει πολλά συμπτώματα και δυσλειτουργίες οι οποίες πολλές φορές είναι μόνιμες. Συμπτώματα τα οποία προκαλεί είναι:

• Προβλήματα στην ομιλία, την κατάποση, το περπάτημα, και γενικά σε κινήσεις του σώματος που χρειάζονται συντονισμό, 
• Αστάθεια και έλλειψη ισορροπίας,
• Δυσκολία στις λεπτές κινήσεις όπως ράψιμο, γράψιμο, φαγητό κλπ,
• Προβλήματα σε πνευματικές διεργασίες.

Διάγνωση

Αρχικά ο ιατρός θα καταγράψει το ιστορικό του ασθενούς και θα εξετάσει την κλινική του εικόνα. Θα ξεκινήσει με έλεγχο αντανακλαστικών, μνήμης, συγκέντρωσης, όρασης, ακοής, ισορροπίας, και γενικά θα ελέγξει τα νευρολογικά δεδομένα. Φυσικά, θα χρειαστούν και συμπληρωματικές εξετάσεις, για περαιτέρω έλεγχο όπως: αιματολογικές και εξετάσεις ούρων, αξονική ή μαγνητική, και οσφυονωτιαία παρακέντηση.

Θεραπεία

Η θεραπεία εξαρτάται από τον λόγο που οδήγησε στην αταξία. Αν δηλαδή η πηγή είναι ιογενής, ίσως χορηγηθούν κάποια αναλγητικά, άλλα θα περάσει μόνο του. Αν είναι  καρκίνος μπορεί να γίνει χειρουργική επέμβαση σε συνδυασμό με ακτινοβολίες και χημειοθεραπείες. Γενικά, είναι πολύ πιθανό ο ιατρός να προτείνει υποστηρικτικά αντικείμενα όπως καροτσάκι, μπαστούνι, πι, κλπ. Αν η αταξία έχει επηρεάσει τις πνευματικές διεργασίες, μπορούν να γίνουν κάποια ιδιαίτερα μαθήματα για την αντιμετώπιση των δυσκολιών. 

Ο Δρ Σπυρίδων Τζανής είναι Διευθυντής Νευροχειρουργός στο Νοσοκομείο ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ στην Αθήνα. Διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση και είναι ιδανικός ώστε να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε πρόβλημα έχετε. Επικοινωνήστε μαζί του ώστε να κλείσετε το ραντεβού σας και να βρείτε την κατάλληλη θεραπεία.