Υδροκεφαλία

Ο όρος υδροκεφαλία προέρχεται από τις λέξεις ύδωρ και κεφαλή. Όπως υποδηλώνει και το όνομά της η υδροκεφαλία είναι μία κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από συσσώρευση υγρού στον εγκέφαλο.

Το υγρό αυτό δεν είναι βεβαίως νερό, αλλά εγκεφαλονωτιαίο υγρό, ένα καθαρό υγρό, που περιβάλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
Ο εγκέφαλος είναι διατετμημένος σε ειδικούς χώρους, που ονομάζονται κοιλίες. Η υπερβολική συσσώρευση εγκεφαλονωτιαίου υγρού στις κοιλίες του εγκεφάλου έχει ως αποτέλεσμα τη μη φυσιολογική διεύρυνσή τους. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί επιβλαβή πίεση στους ιστούς του εγκεφάλου.

Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό έχει τρεις βασικές λειτουργίες:

• Απορροφάει τους κραδασμούς και προστατεύει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
• Μεταφέρει τις θρεπτικές ουσίες στον εγκέφαλο και απομακρύνει τις επιβλαβείς.
• Ρέει μεταξύ του κρανίου και τις σπονδυλικής στήλης για να ρυθμίσει τις μεταβολές πίεσης μέσα στον εγκέφαλο.

Η Υδροκεφαλία μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Είναι όμως πιο συνηθισμένη η εμφάνιση σε βρέφη καθώς και σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών.

Μορφές και αιτίες της Υδροκεφαλίας

Η πιο συχνή μορφή Υδροκέφαλου είναι ο αποφρακτικός, έπεται ο μη αποφρακτικός, ενώ ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων αφορούν την υπερέκκριση ΕΝΥ.

• Αποφρακτική Υδροκεφαλία
  Αναφέρεται σε περιπτώσεις, όπου αποκλείεται η διέλευση του ΕΝΥ κατά μήκος μίας ή περισσότερων από τις στενές διόδους που συνδέουν τις κοιλίες. Μπορεί να οφείλεται σε αιμορραγία, φλεγμονή όγκου, κύστες και άλλους παράγοντες.
• Πρωτοπαθής Υδροκεφαλία
  Είναι η δεύτερη συχνότερη μορφή υδροκεφαλίας. Ο συγκεκριμένος τύπος δεν οφείλεται σε παρεμπόδιση της κυκλοφορίας του ΕΝΥ, αλλά σε απορρόφησή του από τα σημεία που το υγρό διέρχεται στο αίμα. Οφείλεται σε φλεγμονή ή αιμορραγία στους μήνιγγες του εγκεφάλου.
• Υδροκεφαλία λόγω υπερέκκρισης του ΕΝΥ
  Τέλος, σε σπάνιες περιπτώσεις η υδροκεφαλία μπορεί να οφείλεται σε υπερέκκριση του ΕΝΥ, εξαιτίας κάποιας φλεγμονώδους κατάστασης.

Επιπλέον διαχωρισμός των περιπτώσεων υδροκέφαλου, αφορά το κατά πόσο η κατάσταση οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες, ή άλλους παράγοντες που προκύπτουν σε επόμενη φάση της ζωής του ατόμου:

• Η συγγενής υδροκεφαλία εμφανίζεται κατά τη γέννηση και μπορεί να οφείλεται σε γεγονότα ή επιρροές που λαμβάνουν χώρα κατά την ανάπτυξη του εμβρύου ή σε γενετικές ανωμαλίες.
• Η επίκτητη υδροκεφαλία αναπτύσσεται είτε κατά τη διάρκεια της γέννησης, είτε κάποια στιγμή αργότερα. Αυτός ο τύπος υδροκεφαλίας μπορεί να επηρεάσει άτομα όλων των ηλικιών και προκαλείται είτε από τραυματισμό είτε από ασθένεια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Υδροκεφαλίας;

Τα συμπτώματα της υδροκεφαλίας ποικίλλουν, ανάλογα με την ηλικία, την εξέλιξη της κατάστασης, καθώς και τους διάφορους ατομικούς παράγοντες:

• Σε βρέφη η υδροκεφαλία εμφανίζεται με μη φυσιολογική μεγέθυνση του κεφαλιού. Το κρανίο του βρέφους μπορεί να επεκταθεί επειδή οι ινώδεις αρθρώσεις που συνδέουν τα οστά του κρανίου δεν έχουν κλείσει ακόμα. Επομένως η υπερβολική συσσώρευση ΕΝΥ στις κοιλίες του εγκεφάλου οδηγεί σε διόγκωσή τους. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, εμετούς, πυρετό, θολή όραση, υπνηλία, διαταραχές στην ανάπτυξη, αδυναμία συγκέντρωσης, μεταβολές προσωπικότητας, επιληπτικές κρίσεις και κακή όρεξη.

• Σε νέους, μεσήλικες και ενήλικες τα συμπτώματα περιλαμβάνουν επίσης δυσκολία στο να ξυπνήσουν, ή να παραμείνουν ξύπνιοι, απώλεια ισορροπίας ή συντονισμού, προβλήματα ελέγχου της ουροδόχου κύστης. Επιπλέον μπορεί να παρουσιαστούν διαταραχές στην όραση και μειωμένη γνωστική ικανότητα και απόδοση στην εργασία και στις προσωπικές δεξιότητες.
• Σε ηλικιωμένους υδροκέφαλους τα συχνότερα συμπτώματα είναι διαταραχές στην ισορροπία και απώλεια συντονισμού ή μνήμης. Επιπλέον μπορεί να παρουσιαστούν προβλήματα στη βάδιση και το συντονισμό της ουροδόχου κύστης.

Διάγνωση της Υδροκεφαλίας

Έπειτα από παρατήρηση διαφόρων συμπτωμάτων οι κλινικές εξετάσεις για τη διάγνωση της υδροκεφαλίας περιλαμβάνουν υπερηχογράφημα με αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Ορισμένες φορές κρίνεται απαραίτητη και η μέτρηση της εγκεφαλικής πίεσης. Ανάλογα με τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων εξετάσεων την ηλικία και τα ατομικά χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή, ο εξειδικευμένος νευροχειρουργός θα καθορίσει και τη θεραπευτική προσέγγιση που θα ακολουθηθεί.

Αντιμετώπιση της Υδροκεφαλίας

Η θεραπεία της υδροκεφαλίας περιλαμβάνει εξάλειψη της αιτίας που προκαλεί την κατάσταση.

Εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει, η θεραπευτική προσέγγιση εστιάζει στην αποσυμφόρηση του εγκεφάλου από το περίσσιο ΕΝΥ, ώστε να μην καταστραφούν οι δομές του. Με χειρουργική επέμβαση τοποθετείται ένα σύστημα διακλάδωσης, το οποίο εκτρέπει τη ροή του ΕΝΥ από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα σε άλλη περιοχή του σώματος, όπου μπορεί να απορροφηθεί ως μέρος της κανονικής κυκλοφοριακής διαδικασίας.

Μετά την τοποθέτηση της παροχέτευσης, η νευρολογική λειτουργία του ατόμου θα αξιολογηθεί εκ νέου από το νευρολόγο. Σε περίπτωση που ορισμένα προβλήματα παραμένουν ο ιατρός θα συστήσει κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης για το κάθε σύμπτωμα ξεχωριστά.

 

Η υδροκεφαλία είναι μία συνεχής κατάσταση και απαιτείται μακροπρόθεσμη παρακολούθηση από γιατρό. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με το Δρ. Σπυρίδωνα Τζανή, Ειδικό Νευροχειρουργό, εάν έχετε παρατηρήσει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, για ένα εξατομικευμένο διαγνωστικό ραντεβού.